Na czym polega sukces polskiego eksportu w ostatnim czasie? Jakie sektory gospodarki i kierunki będą lokomotywą polskiego eksportu? Na te i inne pytania odpowiadali uczestnicy debaty „Siła polskiej marki eksportowej - nowe kierunki ekspansji” zorganizowanej przez Fundacją Polskiego Godła Promocyjnego w dniu 21 czerwca 2023 r. podczas Kongresu 590 w Warszawie. W debacie uczestniczyli: Waldemar Buda, minister rozwoju i technologii, Sławomir Majman, wiceprezes Zarządu Targów Warszawskich SA, Marcin Graczyk, dyrektor dep. komunikacji, partnerstwa i promocji PAIH oraz Michał Lipiński, dyrektor Konkursu „Teraz Polska”. Dyskusję moderował dr Jarosław Górski z Wydział Nauk Ekonomicznych UW, doradca zarządu Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego.

W budowaniu Marki Polska pomaga silna obecność polskich firm i produktów na rynkach zagranicznych. Jak pokazują ostatnie dane NBP, kwiecień 2023 r. był kolejnym miesiącem umacniania się dodatniego salda w handlu zagranicznym. Wartość eksportu towarów wyniosła 122,2 mld zł, co oznacza wzrost o 2,7 mld zł (tj. o 2,2 proc.) w stosunku do analogicznego miesiąca 2022 r. Przychody z tytułu eksportu usług również wzrosły o 7,1 proc. i wyniosły 35,9 mld zł, co oznacza w porównaniu z analogicznym miesiącem 2022 r. wzrost o 2,4 mld zł. Wartość importu towarów w porównaniu do kwietnia 2022 r. zmniejszyła się o 11,8 mld zł (tj. o 8,9 proc.) i osiągnęła poziom 121,3 mld zł.

Co jest przyczyną tak znacznego spadku wartości importu ? – Oczywiście spadek cen paliw i spadek cen źródeł energii. Na przykład na rynku gazu odnotowaliśmy ceny niższe aż o 2/3 niż w porównywalnym miesiącu roku poprzedniego. Nasz udział na rynkach zagranicznych tworzą marki silnych produktów i usług, ale Polska też ma markę narodową, której wartości czasem nie doceniamy w kraju – mówi dr Jarosław Górski.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

Topowe polskie marki i marka Polska

 „Rzeczpospolita” systematycznie opracowuje zestawienia najbardziej wartościowych polskich marek. Pierwszą dziesiątkę otwierają: Orlen, Biedronka (uznawana za respondentów za markę polską) i PGNiG, a zamykają Lotto i PKO BP. Łącznie wartość polskich marek z TOP10 wynosi mniej więcej 10 mld USD, czyli ledwie ponad 1 proc. wartości najsilniejszej marki na świecie jaka jest firma Apple.  A jaką siłę ma polska marka narodowa? – Simon Anholt, który jest jednym z pionierów brandingu narodowego, wspólnie z międzynarodową firmą badawczą Ipsos co roku realizuje badanie Nation Brand Index i ono wskazuje, że Polska utrzymuje się na stabilnej pozycji, na 26. miejscu spośród 60. badanych krajów – twierdzi Górski.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

Na postrzeganie kraju wpływa wiele czynników, choćby nasza humanitarna postawa wobec uchodźców wojennych z Ukrainy oraz działania na arenie międzynarodowej mające na celu stworzenie realnego wsparcia Ukrainy przed agresja rosyjską. – To wszystko przekłada się na bardzo pozytywny klimat inwestycyjny. Lata 2021 i 2022 były rekordowe, jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne, a to oznacza, że produkcja  w Polsce z punktu widzenia globalnych graczy jest opłacalna – podkreśla minister Waldemar Buda.

Nasze przedsiębiorstwa osiągają gotowość internacjonalizacji i myślą o niej konstruktywnie mając na uwadze długoterminową perspektywę rozwoju własnego biznesu. Pomocne w tym są rozsiane po całym świecie biura zagraniczne Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, które skutecznie pomagają polskim przedsiębiorcom na rynkach zagranicznych. Z drugiej strony obecność internetu powoduje, że każda firma, nawet najmniejszy startup, który korzysta z globalnej sieci handlu (jak na przykład Amazon)  jest od razu przedsiębiorstwem globalnym.

– Mamy towary i marki eksportowe, a łatwość wchodzenia na rynki zagraniczne powoduje, że jesteśmy coraz bardziej w tym skuteczni. Wprawdzie nadal jesteśmy mocno powiązani z rynkami europejskimi, w głównej mierze z Niemcami, Francją i Wielką Brytania, a dobrze byłoby, gdybyśmy rozwijali się szerzej, tzn. eskalowali na cały świat. I to się powoli dzieje. Choćby w Emiratach Arabskich czy Arabii Saudyjskiej,  gdzie promujemy polskich przedsiębiorców poprzez misje gospodarcze, które skupiają firmy z branży kosmetycznej, farmaceutycznej, meblarskiej czy maszynowej  – mówi Waldemar Buda. Zauważył także, że polscy przedsiębiorcy bardzo są kreatywni, co pokazał czas pandemii i wojny w Ukrainie. – Łatwo przystosowują się do realiów, przestawiają się na inną działalność, zmieniają linie produktowe, dostosowują się do potrzeb i trendów globalnych. To wszystko powoduje, że można z optymizmem oczekiwać wyników  w następnych kwartałach. Jestem przekonany, że osiągniemy dodatnie PKB, mam nadzieję, że grubo ponad procent – dodaje minister.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

Budowanie wizerunku kraju jest procesem długofalowym i powinno odbywać się ponad podziałami, jako przejaw patriotyzmu gospodarczego. – Ważne, żeby dbałość o wizerunek Polski, pozytywistyczna praca nad sprowadzaniem inwestycji do Polski, takich jak choćby ostatnio amerykańskiego koncernu Intel  był obowiązkiem ekumenicznym, niezależnym od przynależności partyjnej.  To musi być gra na kilku fortepianach, czyli praca na płaszczyźnie „government to government”,  poprzez dyplomację na poziomie państwowym i samorządów gospodarczych, oraz na płaszczyznie „people to people”, czyli z wykorzystaniem wystaw światowych, dzięki którym możemy sprawić, że miliony ludzi na całym świecie dowiedzą się z czym prawidłowo kojarzyć Polskę – twierdzi Sławomir Majman.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

Polscy przedsiębiorcy nie doceniają własnego potencjału eksportowego. Dlatego warto skorzystać z oferty bezpłatnej pomocy 54 zagranicznych biur handlowych Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, które wykonają dla przedsiębiorcy analizy opłacalności inwestowania na danym rynku, wskażą sposoby i kanały dystrybucji.

Przedsiębiorcy, więcej wiary w siebie!

Problem z samooceną polskich przedsiębiorców to jeden z ważnych wątków poruszonych podczas debaty. – Myślimy o Japonii jako kraju robotów i latających maszyn, podczas gdy jest on analogowy w rzeczywistości. Tymczasem to Japończycy uważają Polskę za kraj mocno rozwinięty. Mogłem się o tym przekonać podczas Polsko-Japońskiego Forum Inwestycyjnego w Tokio. Polska ma najbardziej nowoczesny system bankowy na świecie. Myślę, że mało kto  w Polsce o tym nie wie. Nie ma lepszego promotora polskiej gospodarki, niż Intel - duży amerykański koncern, który inwestuje w Polsce 4,7 mld USD. Dla świata, w szczególności dla firm azjatyckich to jest najlepszy sygnał, że polska gospodarka jest dobra, stabilna i warto tu inwestować. W zeszłym roku PAIH sprowadził do Polski inwestycje zagraniczne o wartości 3,7 mld euro. Dziś już wiemy, że ten rekord zostanie pobity – mówi Marcin Graczyk.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

Atrakcyjność polskiej gospodarki widzą inwestorzy z zakresu nowych technologii. Wybierają Polskę, bo mamy świetną kadrę, bezpłatne wyższe szkoły techniczne, które kształcą kolejne kadry specjalistów. Takie inwestycje nie tylko tworzą w Polsce miejsca pracy, ale także pomagają sprowadzać kolejne zagraniczne inwestycje.  Wzmacniają także naszą samoocenę, jako kraju atrakcyjnego gospodarczo.

Z myślą wspierania polskich produktów i usług powstał w 1992 r. Polski Program Promocyjny „Teraz Polska”, który pozwolił konsumentom zachwyconym kolorowymi, zagranicznymi towarami na nowo uwierzyć w polskie produkty.  Konkurs „Teraz Polska” jest organizowany już po raz 34. Przyznanie nagrody każdorazowo jest związane z koniecznością poddania się ocenie jakościowej, dokonywanej przez niezależnych ekspertów z uczelni wyższych i instytutów badawczych, a to wszystko po to, aby mieć pewność, że produkt z białoczerwonym znakiem to przykład wysokiej polskiej jakości i innowacyjności.  821 dotychczasowych laureatów Godła „Teraz Polska” reprezentuje wszystkie branże polskiej gospodarki. Od produktów spożywczych, agd, rtv, budowlanych, po bardzo skomplikowane  urządzenia, maszyny oraz  innowacyjne rozwiązania w medycynie. Każdy produkt czy usługa opatrzona znakiem „Teraz Polska” (rozpoznawalnym przez 80 proc. konsumentów)  promuje polską przedsiębiorczość, nowoczesność i jakość.

– Są firmy, które wykorzystują znak „Teraz Polska” w swoich działaniach proeksportowych – mówi Michał Lipiński i wskazuje firmę FAKRO, która zdobyła nagrodę w 1996 r., wtedy jeszcze jako niewielka firma nowosądecka, a dzisiaj jest drugim na świecie producentem okien dachowych, który nie tylko sprzedaje, ale i produkuje swoje wyroby w różnych miejscach na świecie. – Kolejny przykład firmy z Godłem „Teraz Polska”, która z powodzeniem zdobywa zagraniczne rynki, to SELENA, która jest już mocno rozpoznawalnym brandem chemii budowlanej na świecie. Nie każdy też wie, że  Suempol, znany w Europie producent łososia norweskiego i jeden z większych eksporterów tego produktu, także  zagranicą posiada swoje hodowle i zakłady.  W gronie laureatów mamy również produkty bardzo wyjątkowe o niepowtarzalnym charakterze. Na przykład firmę Vitbis, producenta bombek choinkowych ze Złotoryi, którego wyroby są wręcz rozchwytywane na rynku amerykańskim. Dużą zaletą polskich przedsiębiorców jest to, że potrafią znaleźć niszę i na niej zaistnieć. Ale  znaczącego zwiększenia eksportu nie osiągniemy bez nakładów w innowacyjne sektory naszej gospodarki – dodaje Lipiński.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA

W jakich kierunkach powinien rozwijać się polski eksport. Rekomendacje

Według Michała Lipińskiego  w dobie gospodarki opartej na wiedzy musimy bezwzględnie stawiać na badania i rozwój, na innowacyjne rozwiązania i unikatowe produkty, których nie mają konkurenci.

Marcin Graczyk postuluje rozwój biotechnologii i zielonych technologii. Również szczególny nacisk kładzie na innowacyjność, przy czym powinna ona odbywać się na każdym poziomie, nawet najprostszym, jak obieranie przemysłowe cebuli. W ramach programu „Rzuć wyzwanie Łukasiewiczowi” jeden z przedsiębiorców otrzymał rozwiązanie takiego z pozoru prozaicznego problemu. – To jedno z wyzwań, jakie zostały rzucone przez pewnego przedsiębiorcę Instytutowi Łukasiewicza. Dotychczas podczas obróbki cebuli marnowano 50% surowca. Dzięki pomysłowości naukowców okazało się, że można marnować o 30% mniej, a na te pozostałe 20% naukowcy również znaleźli metodę właściwego spożytkowania.  Czasem innowacyjność na prostym poziomie również daje przewagi konkurencyjne – podsumował Marcin Graczyk.

Sławomir Majman radzi kierować nasze spojrzenie na Afrykę i Azję Południowo-Wschodnią. – Rok temu osiągnęliśmy tam zaledwie  1 proc. polskich obrotów handlowych. Cokolwiek tam nie zrobimy,  to będzie sukces – twierdzi ekspert.

Waldemar Buda zwraca uwagę na potencjał jaki tkwi w startupach, które są łatwo skalowalne przez licencjonowanie lub poprzez internet.  – Gaming pokazał, że można licencjonować grę i zarabiać na całym świecie, jeżeli tylko mamy dobry produkt. Jak widzimy przyrosty startupowe, to ja jestem bardzo spokojny o rozwój polskiego eksportu – skwitował minister.

Fot. KAKA.media/TERAZ POLSKA