Krzysztof Przybył: Długo trwało, nim w polskich sklepach i punktach usługowych rozpowszechniły się terminale płatnicze. Przez długi (stanowczo zbyt długi) czas w Polsce obowiązywały bowiem niezwykle wysokie prowizje od transakcji bezgotówkowych. Kilkanaście lat temu napisy informujące, że „płatność kartą możliwa powyżej 20 złotych” widniały w niejednym punkcie. Dziś karty akceptują i handlowcy, i klienci. Jak wynika z badań na zlecenie Fundacji Polska Bezgotówkowa, Laureata Konkursu „Teraz Polska”, Polacy przyzwyczaili się do wygody i chcą płacić kartą również przy drobnych transakcjach. Taki wybór trzeba dać, pilnując jednak, by nie stał się on kiedyś przymusem.

Zmienia się model zakupowy, a małe sklepy, którym wróżono nie tak dawno rychłą zagładę, rozwijają się. Owszem, w modelu franczyzowym, ale jednak nie ustąpiły pola sklepom wielkopowierzchniowym. Większe zakupy raz w tygodniu nie wykluczają codziennych, drobnych zakupów w sklepie „za rogiem” – pieczywo, coś do picia, przekąski, prasa… Jak sądzę, te drobne zakupy przekonały Polaków, że płatność kartą nie jest czymś wyjątkowym, a stanowi po prostu wygodny sposób dokonywania transakcji.

Ze wspomnianego badania (przeprowadzonego za pośrednictwem panelu Ariadna) wynika, że chcemy terminali tam, gdzie dotąd nie ma ich zbyt wiele. Na pobliskim bazarku, w urzędach, kupując bilet w komunikacji publicznej. Jeżeli chodzi o tę ostatnią, to największe miasta nie mają się czego wstydzić, bowiem można płacić za przejazd przez aplikację, a w biletomatach płatność kartami jest zdecydowanie preferowana. Prawie połowa z badanych chciałaby płacić kartą również… w publicznych toaletach. Co ciekawe, jedna trzecia respondentów zamiast składać ofiarę na tacę w Kościele w gotówce, wybrałaby chętnie płacenie kartą.

Państwo powinno wspierać rozwój sieci punktów, gdzie można płacić w formie bezgotówkowej. Może należy znowelizować przepisy, by konsument to prawo miał zagwarantowane. Nie chodzi tu tylko o wygodę kupujących lub korzystających z usług, ale o to, by nie byli wykluczeni. Bankomat nie zawsze jest pod ręką, a jeśli nawet, to często wypłata wiąże się z wysoką prowizją, wynoszącą nawet kilkadziesiąt złotych (tak bywa, gdy dokonujemy wypłaty kartą jednego banku w bankomacie innego). Można trzymać gotówkę, jak w słusznie minionych czasach, w puszce po herbacie w kuchni, ale ani to wygodne, ani bezpieczne. Terminale w małych sklepach, barach, u fryzjera są normą na Zachodzie, a i u nas powinny nią być. Z roku na rok jest pod tym względem coraz lepiej, niemniej daleko do ideału.

 A więc – niech państwo wspiera. Tylko niech nie traktuje tego wsparcia jako metody na stopniową eliminację płatności gotówkowych po to, by móc monitorować przepływ każdej złotówki. O ile kolejne ograniczenia w płatnościach gotówkowych w relacjach B2B można zrozumieć (walka z szarą strefą), to obywatelom takiego wyboru ograniczać się nie powinno. Jeśli wolę płacić kartą, powinienem mieć gwarancję takiej możliwości, jeśli wolę gotówkę – nikt nie powinien odmawiać jej przyjęcia. Władza zaś powinna powściągnąć chęć zaspokojenia ciekawości, na co wydajemy nasze ciężko zarobione pieniądze.

Za kilkadziesiąt lat być może gotówka stanie się na tyle archaiczna, że zniknie tak, jak zniknęły telegramy. W Norwegii tylko 4% transakcji dokonywanych jest gotówką, w Polsce około połowy. W Norwegii całkiem poważnie myśli się o wycofaniu monet i banknotów, nam to póki co nie grozi. Podobnie, jak innym państwom Unii Europejskiej. Jeszcze przed pandemią Deutsche Bank opublikował raport z badań: dwie trzecie Europejczyków zadeklarowało chęć zwiększenia oszczędności w gotówce. Walka cyfrowego pieniądza z tradycyjnym będzie więc jeszcze długa. 

Źródło: Krzysztof Przybył, prezes Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego "Teraz Polska", Natemat.pl