Szyfry, kody, tajemnice z wielką historią w tle – tak, w bardzo dużym skrócie można streścić niezwykły projekt, jakim jest Centrum Szyfrów Enigma. Instytucją zarządzającą CSE jest Poznańskie Centrum Dziedzictwa - miejska instytucja kultury, która opowiada o Poznaniu i jego dziedzictwie w Bramie Poznania, na Trakcie Królewsko-Cesarskim, w Galerii Śluza i na Fest Fyrtlach. Inwestycja, która powstaje u zbiegu ulic Kościuszki i Św. Marcin ruszy już we wrześniu! W dawnym gmachu Collegium Martineum - miejscu o wyjątkowej historii, trwają intensywne prace wykończeniowe i przygotowania przed udostępnieniem placówki Zwiedzającym.

Ekspozycja CSE składać się będzie z trzech części. Pierwsza obejmie kurs szyfrów. Zwiedzający poznają metody szyfrowania informacji od starożytności aż po czasy obecne. Kolejne części poświęcone zostaną historycznym wydarzeniom związanym ze złamaniem kodu Enigmy oraz ich następstwami, które doprowadziły do rewolucji cyfrowej.

Centrum Szyfrów Enigma to także Mediateka, w której znajdują się materiały digitalowe pozwalające odbiorcom jeszcze bardziej zagłębić się w szczegóły opowieści o polskich kryptologach. Na najmłodszych gości CSE czeka Strefa Szyfrów czyli specjalne miejsce dla rodzin z dziećmi, w którym inspirujemy do samodzielnego zdobywania wiedzy. Głównymi adresatami CSE są mieszkańcy Poznania, Wielkopolski, turyści z kraju i zagranicy, a także uczniowie i rodziny z dziećmi.  

Multimedialna ekspozycja, podobnie jak cała przestrzeń Centrum Szyfrów Enigma (znajdująca się w historycznym budynku) została przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, rodzin z dziećmi oraz osób starszych. Co ważne, w budynku znajduje się także specjalny pokój wyciszenia oraz miejsca odpoczynku. Na czas zwiedzania będzie można wypożyczyć wózek rehabilitacyjny lub słuchawki wyciszające.

Misją CSE jest budowanie świadomości, że historia złamania kodu Enigmy zaczęła się w Poznaniu. Odkrywanie tajemnic i opowiadanie historii, które zmieniły bieg dziejów. Pokazywanie jak wiedza, nauka, technologia i współpraca inspirują do wielkich odkryć i wpływają na naszą rzeczywistość.

Działaniom CSE przyświeca hasło: „Prawdziwa historia. Wyzwanie dla umysłu”. Podkreśla ono dwa zasadnicze wątki w ofercie Centrum: opowieść o sukcesie polskich geniuszy w procesie łamania szyfrów Enigmy oraz znaczenie takich wartości, jak intelektualna odwaga, dociekliwość, czy znaczenie pracy zespołowej.

Komunikacja Centrum Szyfrów Enigma

W poniedziałek, 30 sierpnia 2021 roku została uruchomiona strona internetowa Centrum Szyfrów Enigma (csenigma.pl). Znajdują się tam między innymi informacje o genialnych matematykach, historia powstania CSE czy praktyczne wiadomości dotyczące zwiedzania ekspozycji. Niebawem znajdą się na niej liczne multimedia przygotowywane przez Zespół Centrum Szyfrów Enigma oraz bogata oferta edukacyjna kierowana m.in. do szkół. Od kilku tygodni działają profile CSE w mediach społecznościowych, gdzie krok po kroku odsłaniane są kulisy tego wyjątkowego projektu. 1 września ruszyła też ogólnopolska kampania citylightowa – plakaty zachęcające do odwiedzin Centrum Szyfrów Enigma pojawią się w największych miastach Polski.

Program ramowy otwarcia 24 – 26 września

Wrześniowy weekend otwarcia Centrum Szyfrów Enigma zainauguruje wieczorne, plenerowe widowisko multimedialne z użyciem technik 3D, które rozegra się na fasadzie budynku Collegium Martineum. Wydarzenie, zatytułowane „Brzmienia Szyfrów”, rozpocznie się od premiery utworu muzycznego Patryka Piłasiewicza, związanego z Poznaniem muzyka i kompozytora, który od 2012 roku realizuje projekt artystyczny upamiętniający złamanie szyfru Enigmy przez Polaków. W utworze pojawią się echa fraz Paderewskiego i Wieniawskiego, bliskich Poznaniowi i Wielkopolsce.

Utkana z powidoków historii, dźwięków szyfrów i zgrzytów maszyn kompozycja otworzy piątkowy koncert, na którym na przywitanie nowej publiczności CSE, wspólnie z Patrykiem Piłasiewiczem zagra Skalpel – polski duet nu jazzowy, stworzony przez Marcina Cichego i Igora Pudło. Artyści, którzy w swoich utworach użyją sampli maszyn szyfrujących, wystąpią w samym sercu wystawy CSE, tuż obok bomby Rejewskiego i „pod rotorami” Enigmy. Zgromadzona na ulicy Święty Marcin publiczność będzie uczestniczyć w relacji na żywo z koncertu, trasmitowanej z wnętrza budynku. Koncert zilustrują pokazy live VJ - wizualizacje na żywo na elewacji budynku.

Drugiego dnia (sobota, 25 września) otwarta dla publiczności zostanie multimedialna wystawa w Centrum Szyfrów Enigma. Zwiedzający będą mogli zarówno w sobotę, jak i niedzielę wziąć udział w specjalnych oprowadzaniach po Collegium Martineum i poznać jego niezwykłą historię. Zorganizowany zostanie także tajny kurs szyfrów, który przyjmie formę gry terenowej, a w sobotę zaprosimy odbiorców do wzięcia udziału w nocnym zwiedzaniu CSE, które będzie otwarte aż do północy! Na zakończenie weekendu otwarcia, w niedzielny wieczór odbędzie się spektakl wizualno-dźwię̨kowy „Czy świat potrwa jeszcze trzy kwadranse?…”, dedykowany Henrykowi Zygalskiemu i jego partnerce Bercie Blofield. Przedsięwzięcie będzie w całości streamingowane online!

Tajemnicza Enigma znad morza

Pierwszy prezentowany na ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma model niemieckiej maszyny szyfrującej pochodzić będzie ze zbiorów Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu. – Daty produkcji naszej Enigmy nie znamy. To wersja K, ponieważ maszyna jest opatrzona sygnaturą K 574, z czterema wirnikami. Ten model używany był między innymi w handlu oraz przez szwajcarskie wojsko i dyplomację – mówi Piotr Leszmann, kustosz kołobrzeskiego muzeum. Enigma, którą pokażemy w CSE, powstała w latach 30. ubiegłego wieku. To obiekt dość tajemniczy, o nie do końca wyjaśnionej przeszłości. Nie posiada np. swojej karty naukowej. A jak znalazła się w zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu? – Musimy się cofnąć do września 1987 roku, kiedy muzeum otrzymało informację o możliwości zakupu tak cennego eksponatu. Ówczesny dyrektor Muzeum Oręża Polskiego, dr Hieronim Kroczyński, podjął natychmiastową decyzję o zakupie i zdobyciu odpowiednich środków finansowych, o które wtedy było znacznie łatwiej niż obecnie. Dlaczego? Między innymi dlatego, że bezpośrednio podlegaliśmy pod Ministerstwo Kultury i Sztuki. Jeden z naszych pracowników został wydelegowany przez dyrektora do wyjazdu służbowego po Enigmę. Wyjazd z pieniędzmi pociągiem nocnym do Torunia z pewnością do bezpiecznych nie należał. Rano pracownik kołobrzeskiego muzeum spędził kilka godzin pod sklepem. Oczywiście gotówkę miał przy sobie, nie były to czasy przelewów, a tym bardziej organizowania konwojów czy bezpiecznych przewozów eksponatów. O godzinie 10 był pierwszym klientem toruńskiego Przedsiębiorstwa Państwowego Desa, zajmującego się handlem dziełami sztuk i antykami, gdzie dokonał zakupu i z cennym przedmiotem wrócił szczęśliwie do Kołobrzegu - opowiada Leszmann.

Weekend otwarcia Centrum Szyfrów Enigma:

• 24 września – widowisko plenerowe: inauguracja działalności CSE i koncert Patryka Piłasiewicza i duetu Skalpel,
• 25-26 września – otwarcie i udostępnienie zwiedzającym ekspozycji Centrum Szyfrów Enigma.

Źródło: Materiały prasowe Centrum Szyfrów Enigma