Czy wolność jest naszym prawem, przywilejem czy zobowiązaniem? Na tak postawione pytanie próbowali odpowiedzieć uczeni, eksperci różnych dyscyplin, zaproszeni goście i studenci. 16 kwietna br. na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się seminarium zorganizowane przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”, Katedrę Bankowości, Finansów i Rachunkowości WNE UW oraz Koło Naukowe Negocjacji UW.

Czy w nowym świecie, który czeka nas niebawem, będą nam potrzebne fundamenty, na których dawni mędrcy ukonstytuowali istniejący świat? Czy będzie nam potrzebna wolność? I co znaczy to słowo dzisiaj, a co będzie znaczyło jutro? Częściowa odpowiedź na powyższe pytania padła już w słowie wstępnym.  – W 1958 roku Isaiah Berlin wygłosił na Uniwersytecie Oksfordzkim wykład inauguracyjny pt. „Dwie koncepcje wolności”. Postawił tezę o istnieniu wolności pozytywnej (wolności do) i wolności negatywnej (wolności od). Na podstawie analizy dziejów wykazał, że owe dwa sposoby konceptualizowania wolności, które początkowo współwystępowały i uzupełniały się, w końcu zaczęły się rozjeżdżać, aż znalazły się na przeciwległych biegunach. Podkreślił już wówczas, ponad 60 lat temu, że niebezpieczne jest ograniczanie interpretowania wolności wyłącznie do myślenia w kategoriach wolności pozytywnej. Bo ustroje totalitarne stworzyły z owej pozytywnej wolności fasadę, która uprawomocniała ich istnienie. Dziś znów stajemy wobec ryzyka pomniejszania wagi wolności negatywnej, np. wolności od nieuzasadnionych obciążeń administracyjnych czy wolności od ingerowania korporacji w nasze życie prywatne. Wydaje się zatem, że wolność nie tylko wciąż będzie nam niezbędna, ale powinniśmy dążyć, by poszerzać jej zakres – mówi Krzysztof Przybył, prezes Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”.

Wolność wiąże się z dokonywaniem wyboru, a zatem nie jest procesem łatwym. – Jeżeli człowiek nie jest zupełnie ślepy, nie może uważać, że wszystko kontroluje, jest bowiem uzależniony od tego, gdzie mieszka, jest uzależniony od ludzi, którzy go otaczają, a nawet od własnych emocji. Sam proces wyboru, który jest kwintesencją wolności, bywa bardzo trudny. Móc wybierać z bardzo wielu opcji – to wcale nie jest takie szczęście dla wielu ludzi. Wolność nie polega na możliwości wyborów całkowicie przeciwstawnych, ale takich, które są podobne, zaś dokonywanie takich wyborów często bywa trudne – twierdzi prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska. – Gdy ludzie przypisują wolność innym, łączą ją z władzą i odpowiedzialnością. I właśnie owa odpowiedzialność nie jest dla wszystkich wygodna – dodaje.

Ograniczanie wolności nie wiąże się wyłącznie z karami związanymi ze stosowaniem prawa czy z opresją polityczną. – Socjologia jest nauką, która pokazuje, jak na co dzień nasza wolność jest ograniczana. Kultura to nie tylko sztuka, która odwołuje się do nieograniczonej ekspresji. Kultura to także normy, które sprawiają, że w danej sytuacji trzeba się zachować w określony sposób. Wielu wyborów nie mamy szans dokonać, one są dokonywane za nas. Oczywiście świat nie wygląda tak, że wszystko zostało za nas zdecydowane. Nie jesteśmy niewolnikami przeszłości, choć jesteśmy przez nią determinowani – mówi prof. dr hab. Andrzej Rychard. – Nowoczesne państwa to są państwa, które zgodziły się na pewne ograniczenie wolności, aby mógł zaistnieć określony ład. Natomiast swego rodzaju paradoks polega na tym, że ograniczenie wolności musi się dokonywać w drodze wolnego wyboru. Ograniczenie wolności służące przewidywalności działań społecznych musi się opierać na wolnym wyborze, czyli musimy mieć wolność w ograniczaniu wolności – dodaje profesor.

W dyskusji uczestniczyli (w kolejności alfabetycznej): dr hab. Grzegorz Brona (Wydział Fizyki UW, Creotech Instruments); dr hab. Cecylia Leszczyńska (WNE UW); prof. dr hab. Andrzej Rychard (dyrektor IFiS PAN); prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska (kierownik Katedry Psychologii Społecznej SWPS); dr Krzysztof Spirzewski (WNE UW, Societe Generale); dr Olga Wysocka (zastępca dyrektora Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki). Debatę prowadził prof. dr hab. Krzysztof Opolski, kierownik Katedry Bankowości, Finansów i Rachunkowości WNE UW. Słowo wstępne wygłosił Krzysztof Przybył, prezes Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”.

Niebawem opublikujemy pełen zapis seminarium. Już dziś można zobaczyć jego zapis w formie wideo

Galeria zdjęć